Janine’s reis door verlies: Van dochter naar wees, maar nooit alleen

Als ik alles gezegd heb ga ik naar mama, we huilen samen. En daarna ga ik over in standje regelen. Begrafenisondernemer, naaste buren inlichten, familie en vrienden bellen. Tot dat de begrafenisondernemer komt, willen mama en ik nog samen met papa zijn, we maken de laatste momenten met z'n drieën heel bewust mee. Zijn zusje, die hier in het dorp woont, komt wel even langs en we geven haar de ruimte om nog even samen te zijn met haar broer. Als de begrafenisondernemer komt legt hij rustig uit wat hij gaat doen. Het is een hele fijne man die gelukkig lekker in zijn 'ik ben ook een mens' kleding komt.

Het moment dat papa uit huis gaat en de straat uit rijdt worden we bijgestaan door onze naaste buren, de buurman houdt me letterlijk overeind. Ik ben intens verdrietig en boos, waarom mijn papa?

De dagen die volgen zijn intens. Mijn vader had maar een wens, de kist in en de oven in. Geen poespas van afscheid nemen. Het gesprek met de begrafenisondernemer liet ons zien dat wij dat niet wilden. Wij wilden juist met hen die we lief hebben nog even samen zijn met hem. En daarom hebben we een tussenweg gekozen, het was immers ook ons afscheid.

De dag van zijn afscheid naderde, het besef dat ik papa definitief los moest laten was er en deed zeer. Samen met mama nog een keer bij papa zijn voor we in het bijzijn van onze lieve familie en vrienden de kist sloten. De rit naar het crematorium heb ik bij de begrafenisondernemer in de bus gezeten, ik kon papa niet alleen laten gaan, we deden immers veel samen. Tussenstops bij zijn geliefde plaatsen en daarna een bescheiden, liefdevolle afscheidsdienst. Na mijn laatste woorden mocht iedereen nog een keer bij papa langslopen voor hij naar de ovenruimte ging. Ik wist dat een aantal familieleden mee wilden naar de ovenruimte en ik heb het tot het laatst toe open gehouden omdat ik het niet wist.

Wilde ik mee de ovenruimte in, kon ik het aan? Maar mijn gevoel was duidelijk, ik moest mee naar de ovenruimte. Gesteund door lieve mensen om me heen legde we de weg af waarna ik papa echt moest laten gaan. Gelukkig troffen we twee lieve medewerkers aan die het proces van crematie uitlegde en alles wat ik mocht doen heb ik gedaan. Ik heb het crematiesteentje geplaatst, we hebben hem samen op de band gezet. En toen kreeg ik de vraag of ik het crematieproces zelf wilde starten, dat kon met een knop op afstand. En ja ook dat wilde ik, want ik wist het was goed zo.

En toen moest ik weer door met mijn dagelijks leven. Rouwen? Nee daar had ik geen tijd voor want mama ging verhuizen naar een kleinere woning dus ik stond een week na het afscheid mijn ouderlijk huis leeg te halen, reed ik mama overal heen en regelde dingen voor haar nieuwe huis. En in mijn laatste week zomervakantie nam mama haar intrek in haar mooie, nieuwe huisje en stond mijn ouderlijk huis leeg.

Inmiddels intens moe begon ik aan het nieuwe schooljaar, vertelde ik mijn klas dat mijn vader overleden was en daarna over naar de orde van de dag.

Tot het december 2019 was en mijn lijf op was. Ik kon letterlijk geen stap meer zetten. Intens moe, angst en paniekaanvallen, niet meer naar buiten durven en het leven niet meer leuk vinden. Het was nu toch echt tijd om aan mezelf te gaan werken, te gaan rouwen. Werken ging niet meer en ik kwam in de ziektewet. Met behulp van coaching kreeg ik de boel weer op de rit en halverwege 2020 was ik er wel weer zover bovenop dat ik mijn leven kon gaan hervatten. Zag weer wat lichtpuntjes en begon langzaamaan weer plezier te krijgen in mijn leven. Het leven werd weer lichter, minder zorgelijk. Dit duurde slechts een kleine 2 jaar.

Mama kampt al jaren met COPD maar de laatste tijd ligt ze vaker in het ziekenhuis dan dat ze thuis is. Longontsteking wordt er gezegd. Maar dan wordt het duidelijk dat mijn moeder ernstig ziek is, longkanker met uitzaaiingen. Dit nieuws kreeg ik in april 2022, wat een klap.

De nacht na het nieuws word ik al gebeld, het gaat niet goed met mama en ik moet komen. Gauw bel ik een tante en als we in het ziekenhuis komen zien we een hoopje ellende in bed liggen en het eerste wat ik vraag is: gaat mama nu al dood? Mijn tante is eerlijk en zeg dat het er wel op lijkt. We gaan bij haar zitten en houden haar vast. Ik praat tegen haar, ze knijpt soms in mijn hand. En na een lange nacht lijkt ze rustiger te worden en komt langzaam bij bewustzijn. Verbaasd kijkt ze ons aan en vraagt wat wij in het ziekenhuis doen. Ik vertel haar dat we gebeld zijn omdat het niet goed met haar ging. 'Oh' zegt ze en ze vertelt dat ze papa gezien heeft. 'Hij stond boven aan een trap en wenkte, maar ik heb hem gezegd dat ik nog niet kom'. En dan vraagt ze mijn pen en papier te pakken en vertelt ze me wat ze belangrijk vindt voor haar afscheid, wat ze aan wil en welke muziek er moet spelen. En dat ik het voor de rest in moet vullen zoals ik wil. Ook allerlei andere belangrijke zaken deelt ze met me en daarna stuurt ze ons naar huis om te gaan rusten.

Er volgt een onrustige maand en ik voel aan alles dat het niet lang gaat duren voordat ik ook mama los moet laten. Ik besluit, na een tip van een vriendin, contact op te nemen met José en we blijken een goede klik te hebben en ik besluit een traject met haar aan te gaan. Want ik heb geleerd dat rouwen belangrijk is maar ook dat ik het niet alleen hoef te doen.

Het is donderdag 19 mei 2022, mama en ik zijn jarig. Het zal onze laatste verjaardag samen zijn, pfff hoe vul je zo'n dag in?  Mama wilde graag een aardbeientaartje en natuurlijk ben ik die gaan halen. Huilend bij de bakker taart halen, huilen in de auto richting ziekenhuis en dan tranen drogen en naar de afdeling. Natuurlijk ook wat lekkers mee voor de verpleging. Mama lag, voor zover het nog kon, stralend in haar versierde bed. 70 Jaar werd ze. Samen nog een aardbeientaartje eten, herinneringen ophalen, knuffelen en stil zijn. Nee ik mocht niet de hele dag blijven en ook onze vaste traditie van samen eten mocht niet doorgaan van het ziekenhuis en daar was ik echt enorm boos om. In de avond waren we met wat lieve mensen samen en toen ik haar gedag zei had ik niet verwacht dat ik de volgende dag, op vrijdag, al gebeld werd met de woorden die ik niet wilde horen. 'Het gaat niet goed met je moeder, kom maar langzaam deze kant op en het is verstandig om mensen te bellen'.

Mama lag inmiddels alleen op een kamertje, geen sprankje levensenergie meer. Ze had alles bewaard en opgespaard voor onze verjaardag en nu was ze op. We hebben nog een mooi gesprek gevoerd en daarna heeft ze aangegeven morfine te willen. Ze wilde nog wat mensen spreken en die zijn gekomen en daarna ook bij me gebleven want ik wilde niet alleen zijn. Mama had er vrede mee, ik niet. Het was zo oneerlijk. Niet ook mijn mama afgeven. Maar ik had geen keus. Langzaamaan viel mama in een diepe slaap, soms nog even een momentje van contact.

Tegen de avond waren die momenten er niet meer en zei de verpleging dat ik vooral even naar huis moest gaan om te gaan rusten. Maar ik was duidelijk, dat ging ik niet doen. Ik ging mama niet alleen laten. En dat accepteerden ze. Er werd een bed voor me in haar kamer gezet en familie en vrienden wisselden elkaar af om bij me te zijn. Fijne gesprekken hebben we gevoerd en herinneringen opgehaald, maar ook hebben we gelachen of waren we stil. Korte momenten van slaap heb ik gepakt. Het waren intense momenten; vrijdag werd zaterdag en mama lag er nog rustig bij. Veel mensen kwamen afscheid nemen of kwamen gewoon even voor mij. En zaterdag werd ook nog zondag.

Zondagochtend werd duidelijk dat mama zich langzaam aan het overgeven was maar de verpleging zei dat het nog wel een aantal uur kon duren. Dus ik heb aan een tante gevraagd, die de ochtend zou komen, of ze rust wilde pakken omdat ik haar graag wilde bellen als het moment dichterbij kwam. Bij haar voelde ik me veilig en rustig en ik wist dat ze me erdoorheen kon praten. En zo werk het eind zondagmiddag, mama haar kleur veranderde en ook haar ademhaling. Mijn tante was er en nog een viertal lieve mensen, waaronder mijn beste vriendin. Mama haar hand in de mijne, ik week niet van haar zijde en heb haar gezegd dat het goed was. Dat ze naar papa mocht gaan en dat ik achterbleef met lieve mensen om me heen......en heel rustig gleed ze weg.

Na 3 dagen ziekenhuiskamer moest ik de wereld weer in. Naar huis. Mama achterlatend in het ziekenhuis en weten dat ze pas de volgende ochtend opgehaald werd. Hartverscheurend voelde het. Een lieve tante bood aan te blijven slapen en dat was fijn, even niet alleen.

De volgende ochtend, wonderbaarlijk genoeg had ik geslapen, hebben we samen ontbeten en heeft ze me een schop onder m'n kont gegeven. Boodschappen halen en zorgen dat er van alles genoeg in huis was zodat ik daar geen zorgen over had.

En toen begon het regelen weer. De begrafenisondernemer, dezelfde als bij papa, kwam en we hebben een mooi gesprek gehad. De kaart uitgezocht en daar kwam een mooie foto van mama en mijn handen op, gemaakt tijdens haar laatste uren. Terloops vertelde hij dat hij mama nog moest ophalen en ik de volgende dag naar haar mocht komen. Paniek overspoelde me, morgen pas? Ik wil naar mama toe, bij haar zijn. De begrafenisondernemer begreep me en zei dat hij zijn best ging doen dat ik in de avond naar haar toe kon. En hoe hij het gedaan heeft, dat kon.

Dagen van rouwbezoek aan huis, de dienst regelen, bezoek aan mama regelen volgden. Ik deed het, alles liep goed en ik hield me sterk maar liet ook de tranen toe. En toen was het de dag van haar afscheid. Gesteund door een oom en tante ging in naar het rouwcentrum waar alle anderen al stonden en daar stortte ik in. Ik moest nu ook mijn mama laten gaan....

De begrafenisondernemer had zijn bijrijdersstoel al leeg gemaakt, hij had al gedacht dat ik weer mee wilde rijden en ja dat wilde ik zeker weer. Langs haar huisje gereden en ook langs mijn huis, haar oude huis. Een prachtige dienst volgde en ook nu had ik weer het laatste woord. Ik wist al dat ik mee wilde naar de ovenruimte en ook nu weer lieve mensen om me heen. En ook nu weer alles wat kon en mocht zelf gedaan. En daarna moest ik naar de koffietafel, het liefst was ik door de achteruitgang naar huis gegaan. Die blikken van de mensen vond ik vreselijk. Wat zouden ze wel niet van me denken?

En ook nu hervatte ik het dagelijks leven weer, maar wel op een andere manier dan bij papa. Ik ben deels de ziektewet in gegaan om eerst te kunnen rouwen maar ook praktisch gezien om dingen te regelen. Gelukkig heb ik daar de tijd en ruimte voor gekregen want het was een bizar proces. Weer een huis leeg maken en zo goed beseffen dat je iemands leven afsluit. Een aantal dingen heb ik meegenomen, een aantal anderen zijn met familieleden meegegaan en veel naar het goede doel. Dat voelde goed. Op de dag dat ik de sleutel van mama's huis inleverde voelde ik me ontheemd. Ik kon nooit meer naar 'huis' toe.

Inmiddels is het 2,5 jaar verder en ben ik super trots op waar ik nu sta en weet ik dat mijn ouders vanaf het plekje waar ze nu zijn vol trots kijken op hoe 'hun meisje' haar leven leeft!

Lieve pap en mam,

Wat je in je hart bewaart raak je nooit meer kwijt.

Ik hou van jullie en ben jullie dankbaar voor alle mooie jaren samen, de dingen die ik van jullie heb mogen leren.

Ik weet dat jullie vaak bij me zijn en dat is fijn!

Liefs Janine.

Papa overleden in 2018 en mama in 2022, 3 jaar, 10 maanden en 4 dagen na elkaar.